In Nederland worden jaarlijks ca. 15.000 hartpatiënten geopereerd (bron: Nederlandse Hart Registratie). Deze procedures worden uitgevoerd verdeeld over zestien hartcentra: zeven perifere en negen universitaire medische centra. Om een reeks aan verschillende hartchirurgische procedures mogelijk te maken, wordt er veelal een ‘buiten lichamelijke circulatie ondersteuning’ gebruikt met behulp van een hart-longmachine. Deze zorgt er o.a. voor dat tijdens de hart-chirurgische procedure de pompfunctie van het lichaam van de patiënt wordt overgenomen. Hierdoor is het voor de chirurg mogelijk om op een stilgelegd hart hoog complexe handelingen te verrichten, die er op gericht zijn om de ziekte van het hart te ondervangen of weg te nemen.
Hart
Nadat de patiënt onder narcose is gebracht en steriel is afgedekt, worden de voorbereidingen getroffen om de hart-longmachine op het lichaam van de patiënt aan te kunnen sluiten. Hiertoe wordt eerst het borstbeen van de patiënt doorgezaagd, zodat men direct toegang heeft tot het hart en de daar om liggende lichaam(slag)aders. In het vat waar het zuurstofarme bloed het hart instroomt wordt een canule gestoken. Deze zorgt ervoor dat het bloed naar de hart-longmachine toe geleid wordt. Zodoende wordt een canule in de grote lichaamsslagader boven de aortaklep geplaatst om het bloed weer naar de patiënt toe te leiden. Zodra deze doorstromingscircuit rond is, wordt er gestart met het overnemen van de pompfunctie van het hart. Het hart van de hart-longmachine kan een rollerpomp zijn of een centrifugaalpomp. Beide type pompen is er op gericht om het bloed met een berekend bloeddebiet terug naar de lichaamsslagader te pompen. Als de pomp de bloedcirculatie adequaat heeft overgenomen, worden de voorbereidingen getroffen om het hart met bijvoorbeeld een koude vloeistof stil te kunnen leggen en de hartspier te beschermen tegen een periode van geen bloeddoorstroming .
Longen
Tijdens de inzet van een hart-longmachine zal er weinig tot geen bloed meer naar de pompkamers van het hart stromen. Al het zuurstofarme bloed, welke normaal vanuit de lichaamsdelen via de holle aders in het hart stroomt, wordt omgeleid naar de hart-longmachine. Dit houdt in dat er geen bloed meer door de longen zal stromen en er daardoor geen gaswisseling meer kan plaatsvinden. Om dit te ondervangen wordt er in een hart-longmachine gebruik gemaakt van een kunstlong. Deze zorgt enerzijds voor het ventileren van kooldioxide uit het bloed en anderzijds voor het verrijken van het bloed met zuurstof.
Complicaties
Het ondergaan van een hartchirurgische procedure is een zeer ingrijpende en risicovolle behandeling. Echter, patiënten die zo ernstig ziek zijn dat ze een hart-chirurgische procedure nodig hebben, zouden zonder deze behandeling hoogstwaarschijnlijk eerder komen te overlijden ten gevolge van hun hartziekte. De risico’s die aan een hartchirurgische procedure verbonden zijn, zijn bijvoorbeeld:
– Het optreden van bloedingen (vlak) na de operatie, omdat het bloed tijdens de hartoperatie ontstold moet worden.
– Infecties vanwege groot wond-oppervlak
– Een (in het algemeen tijdelijke) vermindering van de nierfunctie, waarvoor soms nierdialyse nodig is.
– Een beroerte (CVA)
– Delier
Herstel
Het herstel na een cardiochirurgische operatie zal, afhankelijk van de ondergaande hartchirurgische procedure, ongeveer een half jaar duren. Dit gebeurt met ondersteuning van een multidisciplinair team, bestaande uit o.a. een cardioloog, cardiochirurg en een fysiotherapeut.